matura chemia 2015 klucz odpowiedzi
Matura z chemii 2018. W sobotę, 7 kwietnia na Uniwersytecie Jagiellońskim odbyła się próbna matura z chemii, przygotowana przez naukowców z Wydziału Chemii UJ. Prezentujemy klucz odpowiedziMatura 2011: Arkusze z chemii (poziom podstawowy i rozszerzony) Zobacz, co było na maturze z chemii. Arkusze egzaminacyjne - poziom podstawowy i rozszerzony. 19 maja 2011, 10:10 Matura 2011 z chemii, poziom podstawowy i rozszerzony (pytania, arkusz, odpowiedzi) Rowiązywanie testu z chemii rozpoczęło się o godz. 14. Na ten przedmiot zdecydowały się aż 44 tys. abiturientów. 18 maja 2011, 8:45 Matura z polskiego 2022, poziom podstawowy. Tematy rozprawki, arkusz CKE i odpowiedzi. Jak wyglądał egzamin z polskiego Sonda Matura z polskiego 2022 na poziomie podstawowym odbyła się 4 maja 2022 roku od godz. 9. To jeden z przedmiotów obowiązkowych. Arkusze CKE będą dostępne w dniu... 4 maja 2022, 12:01 Trwają matury 2022. Polski, matematyka, angielski już za nami. Tu znajdziesz harmonogram oraz arkusze i odpowiedzi do wszystkich egzaminów Trwają matury 2022. Odpowiedzi z matur będzie można sprawdzić zaraz po egzaminie na naszych stronach. Arkusze CKE udostępniamy już kilka godzin później.... 4 maja 2022, 8:09 Matura z języka polskiego 2022. Powtórka do matury: co to jest tekst kultury? Na co można się powołać na egzaminie maturalnym? Rozprawka Każdy maturzysta z pewnością wie, że najwięcej punktów podczas egzaminu maturalnego z języka polskiego można zebrać za ostanie zadanie. Jest nim zazwyczaj... 3 maja 2022, 21:35 Egzamin ósmoklasisty 2020 polski. ODPOWIEDZI I ARKUSZE CKE. Test 8-klasisty z języka polskiego Klucz odpowiedzi, teksty, tematy EGZAMIN ÓSMOKLASISTY 2020 Z JĘZYKA POLSKIEGO r. - ARKUSZ I KLUCZ ODPOWIEDZI. Na teście z języka polskiego pojawiły się "Quo vadis" Sienkiewicza i... 16 czerwca 2020, 11:02 Matura 2020. Matematyka też z przeciekiem tematów? CKE zgłasza sprawę na policję Matura 2020 będzie się kojarzyła ze zmianą terminu i… z przeciekami. Najpierw zamieszanie wywołało podejrzenie, że przed maturą z polskiego wyciekły tematy... 10 czerwca 2020, 13:24 PILNE Matura 2020 matematyka podstawa. Odpowiedzi, rozwiązania zadań, ARKUSZ CKE. Co było na egzaminie z matematyki Relacje uczniów Matura 2020 MATEMATYKA. We wtorek odbył się test z matematyki na poziomie podstawowym. To był egzamin, którego wielu maturzystów obawiało się... 9 czerwca 2020, 12:03 Egzamin ósmoklasisty i matura przez internet? CKE przeprowadzi zdalnie próbne testy Koronawirus w Polsce i kolejne związane z epidemią ograniczenia stawiają pod znakiem zapytania odbycie się egzaminu ósmoklasisty i matury. Mimo, że rząd... 25 marca 2020, 9:17 Matura 2016: CHEMIA poziom podstawowy i rozszerzeony [pytania, odpowiedzi, arkusze] Matura 2016: chemia. W piątek, 13 maja, maturzyści przystąpią do egzaminu z chemii. O godz. 9:00 zacznie się zarówno poziom podstawowy, jak i rozszerzony. Z... 13 maja 2016, 9:40 Centralna Komisja Egzaminacyjna. Gdzie jest? Czym się zajmuje? Centralna Komisja Egzaminacyjna powstała 1 stycznia 1999 roku na mocy ustawy z dnia 25 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty. Zajmuje się przede... 27 stycznia 2016, 13:45 Protest maturzystów w Warszawie. Z powodu starej matury z chemii W poniedziałek przed budynkiem Ministerstwa Edukacji Narodowej w Warszawie ma się odbyć protest maturzystów. Jak podaje potral chodzi o... 20 lipca 2015, 12:07 Matematyka Matura Próbna Cke 2015 Arkusze Odpowiedzi 16 Grudnia MATURA PRÓBNA CKE 2015 Z MATEMATYKI odbędzie się we wtorek 16 grudnia. W tym artykule znajdziecie arkusz i odpowiedzi. 16 grudnia 2014, 10:00 MATURA próbna MATEMATYKA CKE 2015 arkusze i odpowiedzi MATURA PRÓBNA CKE 2015 Z MATEMATYKI odbyła się we wtorek 16 grudnia. Na znajdziecie arkusz i odpowiedzi z tego egzaminu. 15 grudnia 2014, 22:59 Język Polski Matura Próbna Cke 2015 Arkusze Odpowiedzi 15 Grudnia MATURA PRÓBNA CKE 2015 Z JĘZYKA POLSKIEGO rozpoczęła się w poniedziałek 15 grudnia. W tym artykule znajdziecie arkusz i odpowiedzi. 15 grudnia 2014, 14:00 Matura 2014: chemia. Poziom podstawowy i rozszerzony Matura 2014: chemia. Poziom podstawowy i rozszerzony już dziś. Na zdawanie tego przedmiotu zdecydowało się ponad 30 tysięcy maturzystów. Czy to był dobry wybór?... 16 maja 2014, 9:22 Sprawdzian Szóstoklasisty 2013 Cke [Odpowiedzi] Sprawdzian Szóstoklasisty 2013 CKE odbędzie się 4 kwietnia. Zaraz po egzaminie pojawią się u nas arkusze i odpowiedzi. 1 marca 2013, 7:25 Matura 2012 z chemii [arkusze, odpowiedzi, punktacja] Piszesz maturę 2012 z chemii? Sprawdź kryteria punktowania egzaminu, a także arkusze i poprawne odpowiedzi. 14 maja 2012, 7:07 Niedługo zacznie się sezon na prezentacje maturalne, zobacz co grozi za plagiat Zbliża się okres matur, w związku z tym w Internecie pojawia się coraz więcej ofert sprzedaży gotowych prezentacji lub pomocy przy „tworzeniu”. Podobna sytuacja... 28 kwietnia 2012, 9:26 Test gimnazjalny - część humanistyczna: Uczniowie zdradzają, co było na egzaminie (ZDJĘCIA) Test sprawdzający wiedzę humanistyczną uczniów trzecich klas gimnazjów dobiegł końca. Jak poszło? Zobaczcie opinie innych uczniów o egzaminie! 24 kwietnia 2012, 11:46 Próbna matura 2012 z Operonem w listopadzie (harmonogram) Próbną maturę 2012 z Operonem napiszą maturzyści, których szkoły przystąpiły do programu "Matura z Operonem". Uczniownie zaprezentują swoja wiedzę w połowie... 14 listopada 2011, 11:59 Próbna matura z Operonem 22-25 listopada 2011 roku Wydawnictwo Operon podało daty, w których przeprowadzona zostanie matura próbna. Do egzaminów będzie można przystąpić w dniach 22-25 listopada 2011 r. 4 października 2011, 13:38
Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 21 marca 2017 r. Strona 4 z 28 Zadanie 5. (2 pkt) przyznane punkty Informacja do zadania 5. Substancja SiO 2 SO 2 Temperatura topnienia [ C] ok. 1720 ‒75,5 Temperatura wrzenia [ C] 2950 ‒10,05 Masa cząsteczkowa [u] 60,08 64,06 Gęstość w warunkach normalnych [g/dm3]
Posted at 07:48h in Porady 0 Comments Początek roku to okres wzmożonej aktywności maturzystów pod kątem zadawania pytań i oczekiwania rzetelnej odpowiedzi. Zebrałem więc w jednym miejscu pytania otrzymane na naszą skrzynkę, a także zadane na grupach maturalnych. Na część pytań można odpowiedzieć krótko: tak lub nie. Ale część z nich wymaga dodatkowego objaśnienia, bo nie można na tak zadane pytanie odpowiedzieć w ten sposób. Artykuł ten będzie na bieżąco aktualizowany! Zachęcam więc do jego regularnego odwiedzania i lektury! Im więcej wyjaśnimy przed maturą, tym lepiej! Starałem się zachować jak najbardziej oryginalną formę pytań – w końcu to Wy pytacie 🙂 Czy warto rozwiązywać próbne matury wydawnictw? Czy ich wynik świadczy o stopniu przygotowania i przekłada się na wynik osiągnięty na prawdziwej maturze? Wiele osób o to pyta już od samego listopada, bo wtedy w szkołach zaczynają odbywać się próbne matury. I się stresuje i pyta: „Na ile rozwiązujecie próbne matury? albo „Jak wam poszły próbne matury?”. Zanim przejdziemy dalej musimy wyjaśnić, że mamy próbne matury organizowane przez wydawnictwa, jak i arkusze wydawane przez różne osoby i dostępne w handlu. Zacznijmy od próbnych matur organizowanych przez wydawnictwa. Zatem uspokajam Was, że nie ma się co tym ani przejmować, ani po co przygotowywać, ani sugerować wynikiem 🙂 Dlaczego? Sprawa jest trochę skomplikowana. Gdy w 2005 roku weszła w życia pełną gębą nowa matura, to jednostki egzaminacyjne (CKE i ew. OKE) przeprowadzały w latach 2005-2010 próbne matury w terminie listopad-grudzień. Pomijając cześć OKE, to praktyk tych zaniechano na całą dekadę. Z okazji skorzystały wydawnictwa, które wyszły z pomocą dla nauczycieli. Robią sobie tym po prostu reklamę, i nic więcej. Dlaczego? Trzeba pamiętać, że ułożenie arkusza maturalnego to zadanie bardzo trudne i czasochłonne. Dlatego: prawdziwe arkusze maturalne (czyt: CKE) są przygotowywane wg określonych kryteriów co i w jakiej ilości taki arkusz ma zawierać. I co ma sprawdzać; ułożenie arkusza maturalnego (CKE i OKE) to praca wielu osób; zadania maturalne przechodzą długą drogę weryfikacji, zanim zostaną zaakceptowane do użycia w arkuszu, dotyczy to zarówno samej treści chemicznej, jak i językowej (czy treść zadania jest jednoznacznie rozumiana przez zdających) – dlatego przeprowadza się standaryzację zadań. Tymczasem arkusze wydawnictw przeprowadzających próbne matury: są tworzone na zamówienie (zlecenie), przeważnie wykonuje je jedna osoba, a same zadania nie przechodzą żadnych konsultacji. NIE SĄ WERYFIKOWANE PRZEZ JEDNOSTKI EGZAMINACYJNE (a maturę zdajecie u CKE, a nie u wydawnictwa). A dalej to powoduje, że w tych arkuszach: pojawiają się zadania błędne merytorycznie i powielające typowe błędy szkolne, a które nie przechodzą na prawdziwej maturze; pojawiają się zadania oparte o błędną informację chemiczną; w odpowiedziach pojawiają się rozwiązania z błędem metody, czyli nieprawidłowe odpowiedzi; nieprawidłowe odpowiedzi pojawiają się także w zadaniach otwartych; doświadczenia są nieprawidłowo zaplanowane: błędnie zaplanowane wykonanie doświadczenia, błędnie dobrane odczynniki, lub w doświadczeniu zaplanowanym przez autora zachodzi inna reakcja, niż miał na myśli. Doświadczenia i to co się do nich odnosi to najgorzej opracowana część takich arkuszy. Powiedzmy wprost: te arkusze są układane przez osoby, które często same nie znają obowiązujących Was doświadczeń. pojawiają się zadania wykraczające poza wymagania bez informacji wstępnej (tak, nawet część nauczycieli nie do końca ma świadomość co zawiera podstawa programowa, więc to możliwe przy wykonywaniu arkusza na zlecenie); pojawiają się zadanie sformułowane nieprecyzyjnie, co powoduje, że ich rozwiązanie polega na odgadnięciu, co autor miał na myśli. I to jest prawdziwy „klucz, w który trzeba trafić”, żeby zaliczyć zadanie 😉 A nie ten, którego się boicie prawdziwy arkusz maturalny sprawdza określone umiejętności i nie ma sensu, by układać wiele zadań sprawdzających to samo, bo po co? Jeśli ktoś czegoś nie umie, to wystarczy jedno zadanie, by się o tym przekonać, że czegoś nie umie. Dlatego na prawdziwej maturze za brak pewnej umiejętności można stracić 1-2 punkty. Tymczasem w arkuszach wydawnictw czasem zadania się sprawdzające to samo powielają po kilka razy (lub są rozbite na podpunkty a, b, c, d, e, a nawet f, w których chodzi o to samo). Po prostu robi się zapychacz, żeby wyszło tych 60 punktów. Powoduje to, że osoba, która czegoś nie umie traci 5 a nawet 6 punktów na tym samym, podczas gdy na prawdziwej maturze straci maks. 2 p. za brak czegoś. Zestawienie wszystkiego razem powoduje, że: arkusze wydawnictw nie mają ŻADNEJ wartości jako narzędzie diagnostyczne, arkusze wydawnictw potrafią namieszać, wprowadzić i utwierdzić w błędzie, który zemści się na prawdziwej maturze. Powiedzmy wprost: takie tzw. próbne matury SZKODZĄ. będąc dobrze przygotowanym niemal nie da się napisać dobrze takiej „próbnej matury” – z wyżej wymienionych powodów; wysoki wynik na takiej maturze nie świadczy o dobrym przygotowaniu. WRĘCZ PRZECIWNIE – jest podejrzany, bo może świadczyć (i przeważnie świadczy) o popełnianiu typowych błędów. Radość więc może być przedwczesna, bo może nie mieć oparcia w faktycznym stanie przygotowań. Nie jest to miła robota, gdy komuś wypominać, że coś zrobił źle w arkuszu, ale przy takim stanie rzeczy trudno o dobry towar w tej materii. Po prostu autor zazwyczaj nie może być skazany tylko na własną wiedzę, bo ta może być niewystarczająca, pomimo tego, że autor działa w dobrej woli. Jeśli ktoś nie wierzy, że arkusze wydawnictw potrafią być tak nieprzygotowane, to polecam obejrzeć to i to. O tych arkuszach na grupach dla nauczycieli zawsze jest gorąca dyskusja, gdy się je bierze pod lupę. Na szczęście nie wszyscy nauczyciele angażują się w te tzw. próbne matury. Albo rozwiązuję sprawę inaczej. Natomiast CKE po raz pierwszy urządziła próbną maturę po dekadzie przerwy w kwietniu 2020, a następną w marcu 2021. Jeśli o arkusze dostępne w handlu chodzi, to właściwie jesteśmy narażeni na to samo, bo one także w większości nie przechodzą żadnej recenzji i jesteśmy skazani na to, że autor coś zrobił dobrze i zaowocuje to w maju. Niektóre arkusze, które trafiają w ręce maturzystów są recenzowane zanim ujrzą światło dzienne – sam miałem okazję takie recenzować (jeśli autorzy się zgodzą, to ujawnię które). Są w tej chwili dostępne dobre pozycje dostępne na rynku. Wracając do próbnych matur wydawnictw – tylko w jednym przypadku nastąpiła poprawa w ostatnim czasie. Nawet jeśli wydawnictwo posługuje się hasłem: „zadania opracowane przez doświadczonych egzaminatorów” – to jest to tylko hasło marketingowe. Egzaminatorzy NIE są od tego, żeby układać zadania. Ja od dawna apeluję o to, by ktokolwiek to sprawdzał, zanim trafi w ręce maturzystów, albo niech jedyną legalną próbną maturę przeprowadzają jednostki uprawnione. Pamiętajcie, że wydawnictwa są dla Was. A nie Wy, wasi nauczyciele i wasze szkoły dla wydawnictw. Czy do matury w 2022 roku obowiązuje nas promieniotwórczość? Czy obowiązuje nas Nie. Pytania o to, czy obowiązuje nas to czy tamto powtarzają się najczęściej, a do tego często wśród nich pojawia się promieniotwórczość. Szczegółowa lista wymagań egzaminacyjnych do matury 2022 znajduje się na stronie CKE od końca sierpnia. Można ją znaleźć w zakładce: Egzamin maturalny w formule 2022→Informatory→Chemia→Aneks 2022. Ale przypominam, że matura to nie sprawdzian z rozszerzenia, tylko egzamin dojrzałości – obejmuje całe kształcenie z danego przedmiotu. Dlatego też pewne zagadnienia, których nie ma w rozszerzeniu – regularnie pojawiają się na maturze, bo były omawiane we wcześniejszych etapach edukacji. Dobrym przykładem jest rozpuszczalność – czy na maturze są zadania z rozpuszczalności? Tak. A czy jest rozpuszczalność w wymaganiach z zakresu rozszerzonego? Nie. W takim razie czy zadanie z rozpuszczalnością nie powinno zawierać informacji czym jest owa rozpuszczalność, bo nie mam jej w wymaganiach? Też nie. Bo nie ma jej wśród wymagań z zakresu rozszerzonego, ale jest za to w wymaganiach do wcześniejszych etapów edukacji i dlatego pojawia się na maturze bez informacji wstępnej. Tak samo należy znać np. reakcję ksantoproteinową, pomimo że usunięto cały zakres białek z rozszerzenia – ale nie usunięto go z niższych etapów i w tym zakresie musimy znać białka. O próbie ksantoproteinowej musimy wiedzieć do czego służy, jak ją przeprowadzić i jakie są obserwacje. Ale nie musimy wiedzieć, jaka reakcja odpowiada za te objawy – bo było to zawarte w tej części zakresu rozszerzonego, którą usunięto. Ponadto czytając podstawę programową można łatwo dać się wpuścić w maliny – bo trzeba ją umieć interpretować – w końcu to dokument stworzony z myślą o nauczycielach, a nie uczniach. Nieco lepiej wygląda sytuacja w przypadku maturzystów 2023, dla których podstawa programowa jest tak skonstruowana, że zakres cały zakres materiału, począwszy od podstawówki – jest zawarty w rozszerzeniu, więc w tym przypadku wystarczy przeczytać rozszerzenie. Ale póki co mamy rok 2022 i maturę w formule 2022 (czyli właściwie w formule formule 2015, ale z późniejszymi ograniczeniami ilości wymaganego materiału z powodu pandemii). Dlatego, aby uniknąć przykrych niespodzianek, wymagania do matury 2022 opatrzone obszernym komentarzem znajdziemy na stronie powtórki klikając tutaj. Czy do matury w 2022 roku obowiązuje nas umiejętność określania biegunów ogniw galwanicznych (katody i anody) Nie. Patrz wyżej. Czy do matury w 2022 obowiązuje nowe nazewnictwo związków organicznych? Nie. Wszystko jest na dotychczasowych zasadach. Nie oznacza to, że jeśli użyjemy nowego nazewnictwa, to egzaminator przyzna zero. Jeśli polecenie każe użyć nazwy systematycznej, to egzaminator sprawdzi, czy nazwa jest wg użytego przez nas systemu utworzona poprawnie. Także w 2023 roku zmiany nazewnictwa nie są obowiązujące – uznawana będzie poprawność nazw, a nie to, czy zdający użył starego czy nowego nazewnictwa. W jakiej kolejności tematycznej najlepiej uczyć się chemii? Zaczęliśmy w szkole roztwory i stężenia i nagle przeskoczyliśmy do stałej i stopnia dysocjacji. Trochę się gubię, dlatego chciałam zapytać, w jakiej kolejności się tego uczyć? Nauka w szkole to często jest właśnie skakanie po tematach bez logicznego/konsekwentnego ładu i składu. Patrząc na realia szkolnictwa i podręczniki – wydaje się, że to problem nie do rozwiązania. Nie ułatwia Wam to nauki, ani usystematyzowania wiedzy, ani dostrzeżenia związków przyczynowo-skutkowych – tak ważnych na maturze. Ani pracy nauczycielom. Nic dziwnego, że Hania zadała nam takie pytanie. Przeskoczenie od stężeń do stałej dysocjacji to tak jakby na matematyce tłumaczyć dzieciom ułamki, potem przeskoczyć do trygonometrii nie tłumacząc im najpierw czym jest trójkąt prostokątny, następnie wprowadzić równanie z niewiadomą, a dopiero potem pokazać im co to jest trójkąt prostokątny. Czy tłumaczenie sinusów i cosinusów dzieciom, które nie widziały wcześniej trójkąta prostokątnego miało sens? NIE. Jest pewien logiczny porządek rzeczy, by nauka była skuteczna. Niestety, wielu nauczycieli realizuje program w kolejności wg używanego podręcznika, a nawet wg kolejności w podstawie programowej. Podstawa programowa zawiera tylko wymagany zakres, a nie kolejność w jakiej należy realizować materiał! Zwłaszcza, że zalecany sposób realizacji pod zakresem wymagań także mówi co innego. To właśnie chaotyczna kolejność realizacji materiału jest jedną z głównych przyczyn wyciągania błędnych wniosków i przekonań, przez które ludzie tracą punkty. W każdym raporcie CKE widać negatywne skutki takich praktyk. A jaka powinna być ta kolejność? Taka, by poznając nowe pojęcia wiedzieć skąd to się bierze. Czyli by jedno wynikało z poprzedniego. Pisząc „Podstawy obliczeń chemicznych” zachowałem właśnie taką kolejność. Nie ma sensu mówić o stałej dysocjacji, jeśli nie wiemy czym jest równowaga reakcji, a o równowadze, jeśli nie wiemy nic o kinetyce reakcji. Skutkiem chaosu jest np. to, że część osób nie wie, że stała dysocjacji jest… stałą równowagi! Dlatego przed wprowadzeniem stałej dysocjacji należy znać pojęcie równowagi reakcji w bardziej ogólnym ujęciu, a potem przejść do bardziej szczególnego przypadku, bo już wiemy „z czym to się je”. Układając grafik swoich lekcji także starałem się zachować kolejność jak najbardziej ułatwiającą zrozumienie wprowadzanych pojęć. Jak więc powinno być optymalnie? Jeśli chodzi o obliczenia to wg mnie tak: 1) masa, objętość, i gęstość, 2) liczność materii. Wielkości molowe, 3) mieszaniny: wszystko co związane ze stężeniami roztworów i składem mieszanin niejednorodnych, 4) stechiometria wzorów substancji chemicznych, 5) stechiometria reakcji chemicznych, 6) efekty energetyczne, 7) kinetyka reakcji, 8) równowaga reakcji, 9) równowagi w roztworach wodnych, pH. Jedynie elektrochemię, z której właściwie należy umieć tylko posługiwać się szeregiem napięciowym metali, można zrobić bezpośrednio po stechiometrii reakcji chemicznej. W końcu zadania „z płytkami” to tak naprawdę stechiometria i sam przemycam takie zadania do stechiometrii (unikając słowa płytka czy blaszka 😉 ). Czy to prawda, że od 2021 roku CKE nie uznaje zapisu CH3–, a uznaje tylko zapis H3C– we wzorach związków organicznych? Nie. Patrz na następne pytanie. Czy to prawda, że od 2021 roku część egzaminatorów uznaje, a część nie uznaje zapisu CH3–, a uznaje tylko zapis H3C– we wzorach związków organicznych? Nie. Jeden nie do końca przemyślany post pewnej korepetytor stał się źródłem ogólnopolskiego zamieszania, a nawet oficjalnego dementowania tej informacji, jak i szkoleń dla nauczycieli. Zasady oceniania są identyczne dla wszystkich zdających. Każdy egzaminator posługuje się tym samym dokumentem podczas oceniania. Egzaminator nie może oceniać wg własnego uznania, bo np. jemu nie podoba się jakaś forma zapisu. Mnie się może nie podobać, że rzeka pisze się przez rz. Nie oznacza to, że mam przyznawać 0 p. zdającemu tylko dlatego, że napisał prawidłową odpowiedź przez rz, a nie przez ż, bo mnie by się podobało, jakby się pisało żeka. Egzaminator nie może bez konsekwencji nie uznawać odpowiedzi zgodnej z przykładem poprawnego rozwiązania w zasadach oceniania! Tacy egzaminatorzy są odsuwani od sprawdzania prac, kierowani na dodatkowe szkolenia itd. Nieprawidłowe postępowanie egzaminatora łatwo wykryć po dużej licznie wniosków o weryfikację sumy punktów w przypadku prac sprawdzanych przez konkretną osobę. Ale jest inna rzecz, na którą trzeba bardzo uważać. To poprawne zapisywanie wzorów. Po zeszłorocznej maturze CKE zwróciło uwagę na to, że ludzie piszą wzory półstrukturalne niepoprawnie. Dodajmy, że po raz pierwszy zwróciło na to uwagę w oficjalnym raporcie o maturze w 2021. Oznacza to, że zjawisko pisania wzorów niepoprawnie musiało się nasilić. Czyli gdzieś ci ludzie musieli zostać nauczeni źle. Powtarzam – trzeba zwracać uwagę na zawartość merytoryczną i kompetencje, a nie tylko na uśmiech osoby, której powierzamy edukację (i własną przyszłość), albo na to czy udostępniane obrazki wyglądają ładniej niż u kogoś innego. Nie ocenia się książki po okładce i ta zasada pracuje także przy wyborze korepetytora itp. Skoro CKE zwróciło uwagę na problem, to znaczy, że dużo ludzi potraciło punkty z tego powodu. Więcej, niż w latach poprzednich, czyli coś zaczęło iść w złym kierunku. Szczegółowy komentarz jak rysować wzory, by nie popełnić gafy, znajduje się tutaj. Także w przygotowywanym kursie „Zadania maturalne bez tajemnic” wyjaśnię Wam prawidłowe rysowanie wzorów, wykonywanie polecenia i na co patrzy egzaminator. Kurs będzie dostępny od końca lutego. Czy na maturze z chemii odejmują punkty, jak nie uwzględnia się jednostek w obliczeniach, tylko podaje się je na końcu? W pewnych okolicznościach zostanie to potraktowane jako błąd metody. Ale powtarzam: w pewnych okolicznościach. Wtedy, gdy się pomylisz przy przepisywaniu danych lub popełnisz błąd rachunkowy, a twoje rozwiązanie nie pozwoli na to, by egzaminator doszedł do tego, co dana liczba oznacza. Bo gdy nie wiadomo, co dana liczba oznacza, to nie wiadomo czy umiesz się posługiwać pewnymi pojęciami, bo nie wiadomo jak rozwiązujesz zadanie. Np. jeśli masa molowa jest podana w zadaniu i wynosi 176 g/mol, a my napiszemy gdzieś w obliczeniach 116 – ale bez jakiegokolwiek wskazania w rozwiązaniu czym jest liczba 116, to egzaminator nie wie, czym jest ta liczba i skąd się wzięła. Aby zamienić 0,5 mola na masę musimy pomnożyć 0,5 razy masę molową substancji. Jeśli napiszemy 0,5*176 to ok. Ale jeśli napiszemy 0,5*116, to nie wiadomo, czy masę liczymy mnożąc liczbę moli razy masę molową, masę, objętość, jakieś stężenie, stałą równowagi, szybkość reakcji czy jeszcze coś innego. Bo liczba 116 nie wynika z wcześniejszych obliczeń, które zapisaliśmy w arkuszu, ani nie była podana w treści zadania. Więc powstają pytania: skąd się ona wzięła, czy przeliczając np. liczbę moli na masę mnożymy liczbę moli razy masę molową, czy razy co? Czyli nie wiadomo, czy są nam znane pewne pojęcia i posługujemy się nimi prawidłowo. Jeśli egzaminator nie jest w stanie do tego dojść, czy policzyliśmy to o to nas proszono w poleceniu, to da zero. Bo nie da się w ten sposób stwierdzić, czy dana osoba źle spojrzała i zamiast 176 napisała 116, czy też nie umie rozwiązać zadania. Krótko i zwięźle – możemy tak liczyć, ale im mniej śladów zostawiamy jak do czegoś doszliśmy, tym bardziej ryzykujemy, że w razie własnej pomyłki rachunkowej, lub źle przepisanej danej, egzaminator potraktuje to jako błąd metody. Szczegółowe informacje jak powinniśmy rozwiązywać zadania obliczeniowe, by pokazać że umiemy i PRZEKONAĆ O TYM EGZAMINATORA – dać mu szansę dojść do tego, że popełniliśmy co najwyżej błąd rachunkowy – także będą dostępne w kursie „Zadania maturalne bez tajemnic” dostępnym od lutego 🙂 Czy musimy wiedzieć jak kwas mrówkowy zachowuje się w próbie Trommera, albo Tollensa? Nie. A zobaczmy jak wiele osób, pewno większość maturzystów, niepotrzebnie sobie tym zawraca głowę. To zagadnienie jest poza zakresem podstawy programowej. Jedyne zadanie, które tego dotyczyło (2015 rok, czyli pierwsza matura wg obowiązującej formuły) było z odpowiednią informacją wprowadzającą! Musisz znać samą próbę Trommera i Tollensa, ale nie musisz wiedzieć, jak kwas mrówkowy się w nich zachowuje. Musimy za to wiedzieć, jak zachowuje się kwas mrówkowy wobec silnych utleniaczy, a odczynniki Trommera czy Tollensa do nich nie należą 😉 Czy chrom ulega pasywacji w kwasach utleniających? Co pisać na maturze? Tak. Ale podobnie jak w przypadku kwasu mrówkowego wiele osób zaprząta sobie głowę niepotrzebnie. Bo, UWAGA: znajomość zachowania się chromu wobec kwasów utleniających nigdy nie była wymagana! Pomimo tego zadania takie pojawiają się w arkuszach z próbnych matur wydawnictw – bez żadnej informacji wprowadzającej, pomimo że wybiega to poza wymagania egzaminacyjne. Ale próbne matury nie służą sprawdzeniu waszego przygotowania (to temat na osobną dyskusję). Tak jak w poprzednich latach obowiązuje Was tylko zachowanie chromu wobec kwasów nieutleniających. Natomiast na prawdziwej maturze, nawet próbnej (czyli przeprowadzanej przez CKE lub OKE), będziemy mieć podaną informację o tym jak metal się zachowuje. Czyli nie musimy tego wiedzieć. Gorzej za to, jak mamy napisane np. że metal aktywny nie roztwarza się w st. HNO3, a my nie wiemy co to oznacza… Czy na maturze 2022 obowiązuje nas ustalanie kierunku reakcji redoks? I to jest pytanie na które odpowiem: tak i nie. Bo nie obowiązuje jedną metodą, ale drugą już tak. Zadania z ustalaniem kierunku reakcji redoks pojawiały się w tzw. starej formule (obowiązującej do egzaminu w 2014 roku), do której też obowiązywała inna podstawa programowa – zawierająca odpowiednie zagadnienia z elektrochemii. Podstawa programowa, którą wdrożono do szkół w 2012 roku (pierwszy egzamin wg tej podstawy odbył się dla absolwentów 3-letniego liceum w roku 2015 i ta formuła obowiązuje w 2022, z późniejszymi „cięciami”). W odróżnieniu od podstawy wycofanej w 2011 roku Wasza podstawa nie zawiera elementów elektrochemii. No, trzeba znać tylko szereg napięciowy metali. Ale dawniej, to jest do matury w 2014 roku, trzeba było umieć określić kierunek reakcji redoks na podstawie podanych wartości standardowych potencjałów redukcji. Tak jak np. w tym zadaniu z maja 2008 roku. Tutaj zdający musiał ustalić kierunek reakcji redoks, czyli ustalić, czy to kationy Fe3+ będą utleniać MnO2 do MnO4–, a same się zredukują do Fe2+: 3Fe3+ + MnO2 + 2H2O → 3Fe2+ + MnO4– + 4H+ Czy też to aniony MnO4– będą redukować do MnO2, a kationy Fe2+ zostaną utlenione do Fe3+. 3Fe2+ + MnO4– + 4H+→3Fe3+ + MnO2 + 2H2O I ustalanie kierunku reakcji redoks z tym się kojarzy. Ale taka wiedza nie obowiązuje maturzystów piszących w latach 2015 – 2022. Do 2014 roku egzamin maturalny przeprowadzano na podstawie szerszych wymagań niż obecnie. Zadanie, które nakazywałoby ustalić kierunek reakcji redoks na podstawie potencjałów musiałoby być zaopatrzone w solidną informację wstępną, gdyż elektrochemia została niemal w całości usunięta z wymagań. Ale nie zapominajmy o tym, że obowiązuje nas znajomość szeregu aktywności metali i na podstawie karty wzorów musimy umieć określić, który metal jest aktywniejszy i czy zajdzie reakcja redoks, jak wypieranie się metali. A więc można zapytać o to, co nas obowiązuje, np. można się spodziewać takiego zadania: Do probówki wprowadzono 3 cm3 roztworu CuSO4 o stężeniu 1 mol·dm-3 i 3 cm3 roztworu ZnSO4 o stężeniu 1 mol·dm-3. Następnie do probówki wrzucono granulkę cynku i granulkę miedzi. W probówce zaobserwowano zmiany świadczące o przebiegu reakcji chemicznej. Ustal kierunek reakcji, która zaszła probówce. Wybierz odpowiedni symbol strzałki (←lub →) i uzupełnij schemat reakcji tak, by przedstawiał równanie reakcji zachodzącej w probówce. Cu+Zn2+ …… Zn + Cu2+ Ale jak nie kijem, to pałą. To, że dla innych przypadków niż w karcie wzorów nie musimy znać określania kierunku reakcji redoks, nie oznacza, że nie można nas o to zapytać w inny sposób. W taki sposób, by opierając się na tym co Was obowiązuje – nakazać określenie kierunku reakcji redoks. W przypadku estryfikacji, czyli typowej reakcji ODWRACALNEJ musimy umieć określić kierunek po zmieszaniu danych ilości reagentów i na podstawie informacji o stałej równowagi. I tak samo musimy to umieć zrobić dla innych reakcji, gdy mamy podany skład początkowy mieszaniny i stałą równowagi. Może być to więc reakcja redoks, bo choć często o tym nie myślimy, to reakcje redoks także mogą być typowymi reakcjami odwracalnymi! Zatem moglibyśmy dostać zadanie skonstruowane np. w ten sposób: W wodnych roztworach ustala się stan równowagi pomiędzy jonami odpowiednich metali: Sn4+ + 2Np3+ ↔ Sn2+ + 2Np4+ W temperaturze 25 °C stała równowagi reakcji opisanej powyższym równaniem wynosi 1,37. Zmieszano równe objętości roztworów zawierających następujące stężenie danych jonów: Przyjmij, że objętość roztworu reakcyjnego jest równa sumie objętości zmieszanych roztworów, a temperatura jest równa 25 °C. Określ, w którym kierunku zajdzie reakcja w mieszaninie reakcyjnej? Uzupełnij schemat reakcji. Wpisz strzałkę w prawo lub w lewo (→ lub ←) tak, by równanie reakcji przedstawiało obserwowany kierunek reakcji po zmieszaniu roztworów. Sn4+ + 2Np3+ ……. Sn2+ + 2Np4+ Albo np takie polecenie do tego też jest możliwe: Wykonaj odpowiednie obliczenia i ustal, czy po zmieszaniu roztworów liczba moli jonów Sn2+ wzrośnie, czy zmaleje. Czyli – nie ma znaczenia, czy to reakcja redoks, czy jakaś inna. Ważne, że odwracalna, a posłużyć się stałą równowagi i wykonać odpowiednie obliczenia – już musimy umieć wykonywać. Zatem mieszcząc się w granicach wymagań takie zadanie może się pojawić, tylko zamiast potencjałów pojawi się stała równowagi. Czy na maturze 2022 obowiązuje nas izomeria optyczna? To także lubi się przewijać wśród pytań, które dostajemy, albo pojawiają się na grupach maturalnych. W wymaganiach egzaminacyjnych na rok 2022 czytamy: Rysuje wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych, położenia podstawnika, izomerów optycznych węglowodorów i ich prostych fluorowcopochodnych o podanym wzorze sumarycznym. Czyli np. takie zadanie, jak to z 2019 roku, może się pojawić: Do tego pamiętajmy np. o aminokwasach białkowych, które takze są optycznie czynne, zatem podstawy projekcji Fischera warto znać. Czy mogą dać zadanie z cukrów z informacją wstępną? Zadania maturalne dzielimy na zadania bez informacji wstępnej i zadania z informacją wstępną. Zadania bez informacji sprawdzają czy maturzysta wie to to, czego się od niego wymaga, by wiedział, np. zasady rozmieszczania elektronów na poziomach i podpoziomach energetycznych. Ale zadania z informacją wstępną to zadania oparte na wymaganiach egzaminacyjnych (czyli tym, co wiedzieć trzeba) i na dodatkowej informacji, która w kombinacji z tym, co zdajacy wiedzieć musi pozwala mu rozwiązać to zadanie. Informacja wstępna zależy więc od tego, jakie dodatkowe informacje są niezbędne, by dobrze przygotowany z danego tematu maturzysta mógł dojść do odpowiedzi. Rok 2021 i rok 2022 to lata ograniczeń w zakresie wymaganego zakresu. Z rozszerzenia usunięto cały rozdział poświęcony cukrom, ale uwaga, bo w zakresie gimnazjalnym, także obowiązującym maturzystów, temat cukrów pozostał. Nie trzeba o tych cukrach wiedzieć dużo, bo tylko tyle: 13) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone; 14) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania; 15) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych); 16) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych. Czyli zadanie musi być oparte na tym… Są to skromne zagadnienia, więc informacja wstępna także musi być dostosowana do tego poziomu. Cudów więc nie będzie, bo nie ma możliwości ułożenia zawansowanego zadania z informacją wstępną do tak skromnych wymagań. Nawet trudno sobie wyobrazić, jak takie zadanie ułożyć, a ponadto nawet jeśli komuś by się udało ułożyć takie zadanie, to ze względu na zdalną naukę i tak nie było kiedy poddać takich zadań standaryzacji. Jeśli więc się coś pojawi, to zadanie z informacją wstępną, ale dostosowane poziomem do egzaminu gimnazjalnego – bo temat cukrów na maturze 2022 pokrywa się z zakresem gimnazjalnym. Czy na maturze mogę przyjąć masę atomową miedzi 64 u lub masęmolową miedzi 64 g/mol? Tak. Bardzo ważne jest tylko, żeby pozostawić egzaminatorowi informację o tym jak policzyliśmy masę molową związku, czyli ją rozpisać na czynniki, np. dla CuSO4 napisać różne wersje: M=63,5+32+4*16=159,5 g/mol albo M=64+32+4*16=160 g/mol albo jeszcze 63,55+32,07+4*16,00=159,62 g/mol. Wszystkie masy molowe pierwiastków są zgodne z zasadami zokrągleń, a w zasadach oceniania czytamy, że obliczenia mają być zgodne z przyjętymi zaokrągleniami. Więc bardzo ważne jest, by egzaminatorowi pokazać, jak obliczyliśmy masę molową i jeśli zaokrąglamy coś – to zgodnie z przyjętymi zasadami zaokrągleń. Zależnie od liczby cyfr znaczących to masę atomową lub molową miedzi mogę podać jako 63,55, 63,5, 64. Analogicznie dla Zn mogę przyjąć 65,39, 65,4, 65,5 czy 65. Natomiast w wielu zadaniach obliczeniowych umiejętność obliczania masy molowej nie jest sprawdzana i jest ona podana w treści zadania, czasem nawet z wymaganą dokładnością, jeśli wynik może od tego zależeć (sprawdź zadanie 22 z czerwca 2021 w którym trzeba dojść do masy atomowej metalu z odpowiednią dokładnością, by określić co to za metal – podstawiając zbyt przybliżone dane możnaby dojść do absurdalnego wyniku, że miedź roztworzyła się w roztworze CuSO4…). Ale w pozostałych zadaniach to od ciebie zależy, czy przyjmiesz zaokrąglenie do połówek, całości – ważne tylko, żeby to zrobić dobrze, bo oceniane jest, czy robisz coś dobrze, a nie z jaką dokładnością przyjąłeś masę. Tylko w sytuacji, gdy polecenie narzuca odpowiednią dokładność ma to znaczenie, ale zawsze musi to być podane w poleceniu. I to samo dotyczy chloru – możesz przyjąć masę atomową 35, przez zaokrąglenie liczby 35,45 z karty wzorów. Czy informacje okazały się przydatne? Wierzę, że bardzo i niejeden maturzysta się uspokoi 😉 Artykuł będzie rozbudowywany! Jakaś inna kwestia nie daje ci spać spokojnie? Zapytaj mnie o to! 🙂 Pozdrawiam, Damian Mickiewicz Jeśli zależy Ci na bardzo dobrym wyniku na maturze, to zachęcam do skorzystania z serii lekcji Zadania maturalne bez tajemnic. Podczas tych lekcji omawiam zagadnienia wymagane na maturze i pokazuję jak rozwiązywać zadania, by nie popełnić błędów. Dodatkowo otrzymasz prezentacje, zadania maturalne, a nawet moje książki w formie PDF. Szczegóły TUTAJCopyright by Oficyna Wydawnicza „Tutor” dr inż. Zdzisław Głowacki Odpowiedzi, rozwiązania i komentarze: dr inż. Zdzisław Głowacki, Iga Kopacz III Ogólnopolska Próbna Matura „CHEMIA Z TUTOREM” dla uczniów klas maturalnych POZIOM ROZSZERZONY TUTOR CH-RP 201503 31 marca 2015 r. Odpowiedzi i model oceniania Ogólne zasady oceniania są takie same jak dla wszystkich prac maturalnych z chemii. 1. Zdający otrzymuje punkty za poprawne rozwiązania, odpowiadające poleceniom zawartym w zadaniach. Ponieważ jest to próbna matura – w dodatku wiele zadań jest za 1 pkt – za drobne uchybienia tj. złe przybliżenie (błędne zaokrąglenie wartości końcowej), mniej istotne pomyłki we wzorach półstrukturalnych, itp. nie należy pozbawiać uczniów punktów – tylko zaznaczyć te drobne błędy i braki w ocenianym arkuszu. 2. Rozwiązania zadań, uwzględniające inny tok rozumowania niż podany w kryteriach, oceniane są zgodnie z zasadami punktacji. Uczeń może udzielić inaczej sformułowanych odpowiedzi lub uzasadnień o innej treści niż podane w modelu – osoba oceniająca powinna starannie przeanalizować takie zapisy. Jeżeli są one merytorycznie poprawne i odpowiadają na zadane pytanie, to należy przyznać punkty za taką odpowiedź. 3. Istnieje kilka zalecanych systemów ustalania nazw związków chemicznych, jeżeli uczeń podaje poprawną nazwę, która nie jest wyszczególniona w tym modelu oceniania, to otrzymuje punkty zgodnie z zasadami punktacji. (Jeżeli w poleceniu jest wymagane podanie nazwy systematycznej, to podanie nazwy zwyczajowej jest odpowiedzią nieprawidłową.) 4. Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa, inne nieprawidłowe, to nie otrzymuje punktów za żadną z nich. 5. Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat. 6. Dobór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się od przedstawionego w modelu (np. mogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak współczynników powoduje utratę 1 punktu za zapis tego równania. 7. W rozwiązaniach zadań rachunkowych oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń i podanie wyniku z jednostką. W obliczeniach cząstkowych zapis jednostek nie jest wymagany, ale jeśli jednostki są, to muszą być poprawne. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym wyniku liczbowym powoduje utratę 1 punktu. (W obliczeniach wymagane jest poprawne zaokrąglanie wyników liczbowych.) 8. Za poprawne obliczenia będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej metody zdający nie otrzymuje punktów. 9. Za poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie zaprojektowanego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów. 10. Za napisanie wzorów strukturalnych zamiast wzorów półstrukturalnych (grupowych) nie odejmuje się punktów. 11. Zapis „”, „” w równaniach reakcji nie jest wymagany. 12. Należy uznać „” i „T” jako oznaczenie podwyższonej temperatury. 13. W równaniach reakcji, w których ustala się stan równowagi, brak „⇄” nie powoduje utraty punktów. 2 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Ocenianie: Uczeń otrzymuje pełną liczbę punktów za prawidłowe rozwiązanie i dobrą odpowiedź. W przypadku zadań za 2 pkt uczeń może otrzymać 1 pkt za niepełną odpowiedź lub rozwiązanie częściowe, jeżeli wykonał i zapisał co najmniej połowę częściowych elementów rozwiązania. Odpowiednio w przypadku zadań za 3 pkt uczeń może otrzymać 2 lub 1 pkt jeżeli przedstawi ważne części rozwiązania. © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 3 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Rysunek do zadań: 1., 2., 3., 4. i 5. Schematyczny rysunek przedstawia fragment układu okresowego pierwiastków. Zadanie 1. (1 pkt) przyznane punkty Kierunek wzrostu wartości promieni atomowych pierwiastków zaznaczonych strzałkami wskazują poprawnie strzałki (podkreśl dobre odpowiedzi): Strzałka A Strzałka B Strzałka C Strzałka D Komentarz: Należy podkreślić strzałkę A oraz strzałkę D. W grupie, wraz ze wzrostem masy atomowej, rośnie liczba powłok elektronowych, więc rośnie długość promienia atomowego. Zadanie 2. (2 pkt) przyznane punkty Oceń prawdziwość stwierdzeń 1. i 2. wpisanych do tabeli. Wpisz literę P, jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe. W zdaniach 3. i 4. podkreśl właściwe słowa, takie, żeby stwierdzenia były odpowiednio jedno prawdziwe, a drugie fałszywe. Stwierdzenie P/F 1. Zgodnie ze strzałką A rośnie wartość energii jonizacji tych pierwiastków, natomiast maleje zgodnie ze strzałką B. F 2. Właściwości kwasowe tlenków na najwyższych stopniach utlenienia tworzonych przez pierwiastki objęte strzałkami B i C rosną zgodnie z kierunkiem wskazywanym przez te strzałki. P 3. Zgodnie ze strzałką A rośnie/maleje elektroujemność tych pierwiastków, jednocześnie aktywność chemiczna wzrasta/maleje. P 4. Moc wodorotlenków tworzonych przez pierwiastki z grupy pierwszej i drugiej rośnie/maleje w kierunku wskazanym przez strzałkę A oraz rośnie/maleje w przypadku pierwiastków wskazywanych przez strzałkę B. (Mogą być też inne odpowiedzi – jest to przykład.) F 4 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Zadanie 3. (1 pkt) a) przyznane punkty Zaznacz (zamaluj) na schemacie układu pozycję tych pierwiastków z trzeciego okresu, u których na ostatniej powłoce w stanie podstawowym znajdują się nie więcej niż dwa elektrony na orbitalach typu p. b) Narysuj strzałkę w grupie 17. pierwiastków, która będzie wskazywała wzrost powinowactwa elektronowego dla pierwiastków z tej grupy. Informacja dodatkowa do zadań: 4. i 5. Przygotowano próbkę stopu zawierającą różne masy trzech pierwiastków. Dwa z nich zaznaczono na wykresie znaczkiem . Trzeci z nich miał liczbę atomową równą 47. Stop całkowicie roztworzono w nadmiarze stężonego kwasu azotowego(V). Zadanie 4. (2 pkt) przyznane punkty Po dodaniu do roztworzonego stopu nadmiaru kwasu solnego wytrącił się osad, którego masa była równa 40% masy próbki stopu. Oblicz, z dokładnością do 0,1%, zawartość procentową srebra w tym stopie. Obliczenia: MAgCl = 143,32 g/mol MAg = 107,87 g/mol Ag+ + Cl AgCl 143,32 g mstopu --------- 40% 100% mstopu = 358,3 g 358,3 g 107,87 g ---------- 100% z% z% = 30,106 % Odpowiedź: Zawartość procentowa srebra w stopie wynosi 30,1%. Zadanie 5. (2 pkt) przyznane punkty Uzupełnij tabelę, wpisując informacje, o które jesteś proszony. 1. Przedstaw w tzw. klatkach Hunda elektrony walencyjne atomu miedzi. 4s1 2. Który prosty jon metalu z tego stopu posiada najwięcej niesparowanych elektronów? 3. Podaj pięć jonów, których stężenie jest najwyższe po roztworzeniu stopu w HNO3. © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 3d10 Cu2+ Cu2+, Ag+, Zn2+, NO3, H+ 5 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” 4. Zapisz nazwę gazu, oraz jego wzór elektronowy (kreskowy), który wydzielał się w trakcie procesu roztwarzania stopu. Tlenek azotu (IV) Zadanie 6. (2 pkt) przyznane punkty Zmieszano 220 cm3 0,1 mol/dm3 roztworu NaOH z 120 cm3 0,24 mol/dm3 roztworu HCl. Oblicz pH roztworu po zmieszaniu. Wynik podaj z dokładnością do części dziesiątych. Obliczenia: 2) Obliczamy pH 1) Obliczamy liczbę moli wodorotlenku i kwasu n 0,1 = NaOH 0,22 0,0288 0,022 = 0,0068 mola H+ nadmiar V = 220 cm3 + 120 cm3 = 340 cm3 0,0068 [H+] = = 0,02 mol/dm3 0,34 nNaOH = 0,022 mola 0,24 = pH = log[H+] = 1,7 nHCl 0,12 nHCl = 0,0288 mola nadmiar kwasu Odpowiedź: pH roztworu po zmieszaniu wynosi 1,7. Schemat do zadań od 7. do 9. Na2CrO4 chromian(VI) sodu Cr2(SO4)3 siarczan(VI) chromu(III) 6 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Zadanie 7. (2 pkt) przyznane punkty Zapisz cząsteczkowo równanie reakcji nr 3 przedstawionej na tym schemacie. Podaj równania elektronowo-jonowe procesów utleniania i redukcji. 2 Cr(OH)3 + 4 NaOH + 3 H2O2 2 Na2CrO4 + 8 H2O 5 OH + Cr(OH)3 CrO42 + 3e + 4 H2O / 2 2 H2O + H2O2 + 2e 2 H2O + 2 OH / 3 Zadanie 8. (1 pkt) przyznane punkty Wpisz do okienek na schemacie wzory i nazwy produktów reakcji zawierających atomy chromu w cząsteczce. Zadanie 9. (1 pkt) przyznane punkty Zapisz pełne konfiguracje elektronowe atomu chromu oraz prostego jonu chromu występującego w wodorotlenku znajdującym się na schemacie. 24Cr 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 3d5 Cr3+ 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d3 Informacja do zadań od 10. do 14. OZNACZANIE TLENU METODĄ WINKLERA Tlen rozpuszczony występuje we wszystkich wodach naturalnych, stykających się z powietrzem atmosferycznym. Pochodzi on głównie z atmosfery oraz niekiedy z procesów fotosyntezy roślin wodnych (wodorostów, glonów i planktonu). Zawartość rozpuszczonego tlenu w wodach naturalnych wynosi od 0 do 14,0 mg/l i rzadko przewyższa tę ostatnią wartość. W Tabeli 1. przedstawiono graniczne wartości zawartości tlenu, jaką musi posiadać woda należąca do odpowiedniej klasy czystości. Tabela 1. Wartości graniczne zawartości tlenu rozpuszczonego jako wskaźnika jakości wody w klasach czystości wód powierzchniowych (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. (Dz. U. Nr 32, poz. 284)) Wartości graniczne w klasach Klasa czystości wód IV (mg O2/l) I II III IV V © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 7 6 5 4 <4 7 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Metoda Winklera jest najstarszą, znaną od 100 lat i dotychczas stosowaną metodą oznaczania rozpuszczonego tlenu w wodzie. Tlen rozpuszczony w wodzie utlenia w środowisku alkalicznym wodorotlenek manganu(II) do związków manganu(IV), które następnie w kwaśnym środowisku utleniają jony jodkowe do wolnego jodu w ilości równoważnej zawartości tlenu w wodzie. Jod oznacza się miareczkowo titrantem, którym jest mianowany roztwór tiosiarczanu sodu (Na2S2O3), wobec skrobi. Na podstawie ilości zużytego tiosiarczanu sodu oblicza się zawartość tlenu. Reakcje przebiegające podczas tego oznaczenia przedstawiają w uproszczeniu poniższe jonowe równania: etap 1 2Mn2+ + 4OH– + O2 → 2MnO2 + 2H2O etap 2 MnO2 + 2I– + 4H+ → Mn2+ + I2 + 2H2O etap 3 2S2O32– + I2 → S4O62– + 2I– Zadanie 10. (2 pkt) przyznane punkty Wpisz do drugiej kolumny P – jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeżeli fałszywe. 1. W metodzie Winklera tylko w trakcie etapów 1. i 2. zachodzi proces utleniania manganu. F 2. MnO2 w drugim etapie tej metody jest utleniaczem. P 3. Atomy siarki w 3. etapie tej metody ulegają utlenieniu. P 4. Skrobia w tej metodzie pełni rolę wskaźnika – wykrywa jony jodkowe. F 5. Titrantem w tej metodzie jest roztwór tiosiarczanu sodowego. P Zadanie 11. (2 pkt) przyznane punkty Oblicz, jaka objętość tlenu, wyznaczona w warunkach normalnych, powinna być rozpuszczona w 1 m3 wody powierzchniowej o I klasie czystości. Wynik podaj z dokładnością do setnych części dm3. Obliczenia: 1) Obliczamy masę tlenu. 7 mg O2 ------ 7 mg O2 ------ 1 dm3 7 000 mg O2 2) Obliczamy objętość tlenu. 1l 32g O2 ------ 22,4 dm3 7g O2 ------ vx vx = 4,90 dm3 ------ 1000 dm3 = 1 m3 Odpowiedź: W 1 m3 wody powierzchniowej o I klasie czystości powinno być rozpuszczone 4,90 dm3 tlenu. 8 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Zadanie 12. (3 pkt) przyznane punkty Pobrano do badania 2 dm3 wody z jeziora. Trzykrotnie przeprowadzono oznaczanie tlenu w badanej wodzie metodą Winklera, pobierając za każdym razem próbki wody o objętości 200 cm3. Wydzielony wolny jod miareczkowano titrantem – roztworem Na2S2O3 o stężeniu 0,01 mol/l do momentu odbarwienia dodanego pod koniec miareczkowania wskaźnika skrobiowego. Zużyto kolejno: 12,6 cm3; 12,4 cm3 i 12,5 cm3 titranta. a) Oblicz, ile mg O2 odpowiada 1 cm3 zużytego do miareczkowania roztworu Na2S2O3 o stężeniu 0,01 mol/l. b) Podaj, do której klasy czystości należy badana woda. Obliczenia: a) Obliczamy ile mg O2 odpowiada 1cm3 titranta. 1cm3 titranta zawiera 0,01 103 moli S2O32 = 0,01 mmoli S2O32 4 mole S2O32 titrant 1 mol O2 ----- 1 mmol O2 = 32 mg ------- 4 mmole S2O32 mO2 ------ 0,01 mmoli mO2 = 0,08 mg b) Obliczamy średnią liczbę cm3 użytego titranta = 12,5 cm3. Obliczamy masę tlenu w badanej objętości 200 cm3, czyli 12,5 cm3 0,08 mg = 1 mg na 0,2 dm3, a następnie przeliczamy na 1 dm3, otrzymujemy 5 mg O2/l – klasa III. Odpowiedzi: 1 cm3 Na2S2O3 odpowiada 0,08 mg O2. Badana woda należy do III klasy czystości. Zadanie 13. (2 pkt) przyznane punkty Wybierz z równań reakcji chemicznych przedstawionych w metodzie Winklera wszystkie te jony, które mogą pełnić w reakcjach chemicznych rolę zasad Brønsteda. Wpisz je do poniższej tabeli oraz dopisz do nich sprzężone z nimi kwasy. Nie musisz wypełniać wszystkich pozycji w tabeli. zasada Brønsteda OH I S2O32 S4O62 sprzężony kwas H2O HI HS2O3 HS4O6 © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 9 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Zadanie 14. (2 pkt) przyznane punkty Cząsteczka tiosiarczanu jest siarkowym analogiem siarczanu(VI), w którym jeden z atomów tlenu został zastąpiony atomem siarki. Narysuj poniżej wzory strukturalne jonu siarczanowego(VI) oraz jonu tiosiarczanowego. Pod wzorami wpisz liczbę wiązań sigma występujących w danym jonie. jon siarczanowy (VI) jon tiosiarczanowy liczba wiązań sigma 4 liczba wiązań sigma 4 Informacja do zadań: 15. i 16. Do rozwiązania tych zadań wykorzystaj wartości stałych dysocjacji podane w karcie Wybrane wzory i stałe fizykochemiczne. Do obliczenia wartości logarytmów możesz wykorzystać zawarte w karcie tablice logarytmów. Wykonując obliczenia, możesz zastosować przybliżenia, jakie są wprowadzane w przypadku słabych elektrolitów. Zadanie 15. (1 pkt) przyznane punkty Jaki jest stopień dysocjacji tego kwasu metanowego w roztworze o stężeniu 0,1 moldm3? Wynik podaj z dokładnością do 0,1%. Obliczenia: K Ka = 1,8 104 α = √C = 0,0424 C = 0,1 mol/dm3 α = 4,2 % C K ≥400 warunek spełniony (sprawdzenie tego warunku nie jest wymagane) Odpowiedź: Stopień dysocjacji kwasu metanowego o stężeniu 0,1 moldm3 wynosi 4,2%. Zadanie 16. (1 pkt) przyznane punkty Oblicz pH roztworu kwasu propanowego o stężeniu 0,01 moldm3. Wynik podaj z dokładnością do 0,1. Obliczenia: Ka = 1,4 105 C = 0,01 mol/dm3 C K K [H+ ] α = √C = 0,0374 α= α = 3,7 % [H+] = 0,37 103 mol/dm3 pH = log[H+] ≥400 warunek spełniony (sprawdzenie tego warunku nie jest wymagane) C ∙100% pH = 3,4 Odpowiedź: pH roztworu kwasu propanowego o stężeniu 0,01 moldm3 wynosi 3,4. 10 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Informacja do zadań: 17., 18., 19. i 20. Studenci do przeprowadzenia reakcji estryfikacji użyli czystego, bezwodnego alkoholu oraz roztworu wodnego kwasu etanowego o gęstości 1,061 g/cm3. Liczba moli użytego alkoholu była o 0,1 mola większa od liczby moli kwasu w roztworze. Korzystając z chromatografu gazowego, co minutę wyznaczali skład mieszaniny reakcyjnej. Wyniki nanosili na przedstawiony poniżej wykres. woda ester alkohol kwas Zadanie 17. (1 pkt) przyznane punkty a) Opisz na wykresie krzywe przedstawiające zmiany liczby moli reagentów w trakcie trwania badania. b) Po ilu minutach trwania doświadczenia szybkość tworzenia cząsteczek estru była taka sama jak szybkość hydrolizy cząsteczek estru? Odpowiedź: Szybkość tworzenia cząsteczek estru była taka sama jak szybkość hydrolizy cząsteczek estru po 6 minutach trwania doświadczenia. Zadanie 18. (1 pkt) przyznane punkty Oblicz, ile wynosi stała równowagi (Kc) tej reakcji. Wynik podaj w postaci liczby całkowitej. Obliczenia: Kc = [ester][woda] [alkohol][kwas] Kc = [0,55][0,65] [0,15][0,05] Kc = 48 Odpowiedź: Stała równowagi (Kc) tej reakcji wynosi 48. © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 11 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Zadanie 19. (2 pkt) przyznane punkty Oblicz, jakie było stężenie procentowe oraz molowe (w mol/dm3) użytego kwasu etanowego. Wyniki podaj z dokładnością do części dziesiątych. Obliczenia: 1) Obliczamy masę wody. 1 mol H2O 0,1 mola ----------- 2) Obliczamy masę kwasu. 18 g 1,8 g 1 mol kwasu etanowego 0,6 mola 3) Obliczamy objętość roztworu. 4) Obliczamy stężenia. 0,6 1 cm3 1,061 g ------ 37,8 g ------ 35,63 cm3 ------ 60 g ------ 36 g Cm = 0,03563 =16,8 mol dm3 36 Cp = 37,8 ∙100% = 95,2% Odpowiedź: Stężenie procentowe wynosi 95,2%, a stężenie molowe jest równe 16,8 mol/dm3. Zadanie 20. (2 pkt) przyznane punkty Oblicz, ile średnio cząsteczek estru powstawało na sekundę w czasie pierwszej minuty doświadczenia, a ile w trakcie drugiej minuty doświadczenia. Obliczenia: 2) W czasie drugiej minuty: 1) W czasie pierwszej minuty: 0,15 mola estru 0,2 mola estru ------ 1 min = 60 s 0,0033 mola ------ 1 s 1 mol -----0,0033 mola -----zaokrąglając: 0,0025 mola 6,02 1023 cząsteczek 1,99 1021 cząsteczek 2 1021 cząsteczek ------ 1 min = 60 s ------ 1s 1 mol ------ 6,02 1023 cząsteczek 0,0025 mola ------ 1,505 1021 cząsteczek zaokrąglając: 1,5 1021 cząsteczek Odpowiedź: W czasie pierwszej minuty doświadczenia powstawało średnio 2 1021 cząsteczek estru na sekundę, a w czasie drugiej minuty powstawało średnio 1,5 1021 cząsteczek na sekundę. Uczeń mógł także podać odpowiednio: 0,033 mol/s i 0,0025 mol/s. 12 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Schemat do zadań od 21. do 24. Zadanie 21. (1 pkt) przyznane punkty Podkreśl w tabeli, jakie rodzaje reakcji chemicznych oraz mechanizmy odpowiadają reakcjom wskazanym liczbami 2 i 6 na schemacie. Liczba Rodzaj i mechanizm reakcji chemicznej (podkreśl właściwe) 2 addycja / substytucja / eliminacja / / elektrofilowa / nukleofilowa / rodnikowa 6 addycja / substytucja / eliminacja / / elektrofilowa / nukleofilowa / rodnikowa © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 13 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Zadanie 22. (2 pkt) przyznane punkty Wpisz do okienek na Schemacie wzory półstrukturalne organicznych produktów otrzymanych odpowiednio w wyniku reakcji oznaczonych numerami 8, 9 i 10. Zadanie 23. (1 pkt) przyznane punkty Wpisz poniżej nazwy systematyczne organicznych produktów otrzymanych odpowiednio w wyniku reakcji oznaczonych podanymi numerami. Nr reakcji Nazwa systematyczna organicznego produktu reakcji 1 etyloamina / etanoamina 5 etanian sodu / sól sodowa kwasu etanowego 9 etanian etylu Zadanie 24. (2 pkt) przyznane punkty Zapisz cząsteczkowo i jonowo przebieg reakcji nr 4. Reakcję przeprowadzono wykorzystując odczynnik Tollensa. Współczynniki uzgodnij za pomocą równań elektronowo-jonowych. Przykładowo: H3CCHO + Ag2O H3CCOOH + 2 Ag 2 OH + H3CCHO H3CCOOH + 2e + H2O H2O + Ag2O + 2e 2 Ag + 2 OH lub z odczynnikiem Tollensa: 2 OH + + 2 e + H2 O 2 Ag(NH3)2 + 2 e 2 Ag + 2 NH3 CH3CHO + 2 Ag(NH3)2OH CH3COOH + 2 Ag + 2 NH3 + H2O Zapisy H3CCHO oraz CH3CHO uznajemy za poprawne. 14 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Informacja do zadań: 25., 26., 27., 28. i 29. W 1860 roku Hermann Kolbe (niemiecki chemik) otrzymał kwas salicylowy kwas 2hydroksybenzenokarboksylowy (związek 1.) metodą stosowaną do dziś w przemyśle (znaną jako reakcja Kolbego). Pierwszy etap tej reakcji polega na działaniu tlenkiem węgla(IV) na fenolan sodu w temperaturze 125C pod ciśnieniem 0,5 MPa. W wyniku elektrofilowego ataku CO2 na pierścień aromatyczny fenolanu powstaje salicylan sodu. W drugim etapie otrzymany salicylan zakwasza się kwasem siarkowym(VI) i powstaje wolny kwas salicylowy oraz obojętna sól sodowa. Kwas salicylowy jest wprawdzie skutecznym lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym, ale powoduje liczne podrażnienia błony śluzowej żołądka. Pochodną tego kwasu, w formie nadającej się do stosowania farmaceutycznego, posiadającą właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe zsyntetyzował w roku 1897 Felix Hoffmann, niemiecki chemik pracujący wówczas dla przedsiębiorstwa chemicznego Friedrich Bayer & Co. Był to kwas acetylosalicylowy (związek 2.) sprzedawany pod nazwą handlową aspiryna. Aspiryna była pierwszym lekiem uzyskanym w sposób syntetyczny, a nie wyizolowanym z surowców występujących w przyrodzie. Syntezę aspiryny uważa się za początek przemysłu farmaceutycznego. Zastosowanie w medycynie mają również inne pochodne kwasu salicylowego: salicylan metylu (związek 3.) składnik maści przeciwreumatycznych oraz salicylan fenylu (związek 4.) – lek przeciwbakteryjny stosowany m. in. w leczeniu zakażeń pęcherza moczowego (znany pod nazwą salol) i kwas 4-aminosalicylowy tzw. PAS (związek 5.), mający zastosowanie w leczeniu gruźlicy. Zadanie 25. (2 pkt) przyznane punkty Zapisz wzory półstrukturalne związków 1. oraz 3., 4. i 5., o których mowa powyżej w tekście. związek 1. związek 2. związek 3. Zadanie 26. (1 pkt) związek 4. związek 5. przyznane punkty Biorąc pod uwagę budowę wybranych związków (1.5.), wyjaśnij, dlaczego kwas salicylowy w porównaniu z pozostałymi związkami najbardziej powoduje podrażnienia błony śluzowej żołądka. W żołądku panuje niskie pH. Kwas salicylowy, spośród wymienionych związków, wykazuje najsilniejszy charakter kwasowy. Grupa –OH w pozycji 2 (orto) do karboksylowej znacznie zwiększa moc kwasu. Z tego powodu kwas salicylowy najsilniej podwyższa kwasowość w żołądku powodując podrażnienie błon śluzowych. © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 15 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Zadanie 27. (2 pkt) przyznane punkty Zapisz, za pomocą wzorów półstrukturalnych, równania reakcji zachodzących w czasie dwóch etapów otrzymywania kwasu salicylowego metodą Kolbego. 1) C6H5ONa + CO2 C6H4(OH)COONa 2) 2 C6H4(OH)COONa + H2SO4 2 C6H4(OH)COOH + Na2SO4 Zadanie 28. (2 pkt) przyznane punkty Oblicz, jakiej masy fenolanu sodu [g] i jakiej objętości tlenku węgla(IV) [dm3] odmierzonego w warunkach normalnych należy użyć w celu otrzymania 0,20 kg kwasu salicylowego, wiedząc, że pierwszy etap syntezy zachodzi z wydajnością 80%, a drugi 90%. Wyniki podaj z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku. Obliczenia: I Sposób. Msalicylan sodu = 160 g/mol Mkwas salicylowy = 138 g/mol Mfenolan sodu = 116 g/mol 2 160 g ------ 2 138 g 231,88 g ------ 200 g 22,4 dm3 CO2 ------ 160 g 36,07 dm3 CO2 ------ 257,64 g 231,88 g -----257,64 g ------ 36,07 dm3 CO2 -----45,09 dm3 CO2 ------ 116 g 186,79 g 186,79 g 233,49 g 90% 100% 80% 100% ------ 160 g ------- 257,64 g -----80% ------ 100% II Sposób (obliczenia prostsze). sumaryczna wydajność: WC = 80% 90% 72% 0,20 kg kwasu salicylowego ------ 72% 0,27778 kg ------ 10% 138 g 277,78 g ----------- 116 g 233,4 g ----------- 22,4 dm3 45,09 dm3 Odpowiedź: W celu otrzymania 0,20 kg kwasu salicylowego należy użyć 233,49 g fenolanu sodu i 45,09 dm3 CO2. 16 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Zadanie 29. (3 pkt) przyznane punkty Zaproponuj doświadczenie chemiczne, na podstawie którego wykażesz, że kwas salicylowy kwas 2-hydroksybenzenokarboksylowy (związek 1.) jest silniejszym kwasem od kwasu 4-aminosalicylowego (związek 5.). Otrzymałeś do badania po 5 gramów każdej substancji. Masz do dyspozycji szkło laboratoryjne (probówki, zlewki, pipety kalibrowane, kolby miarowe itp.), wagę analityczną oraz odczynniki i wskaźniki chemiczne. Schemat doświadczenia wraz z opisem. Przykładowa odpowiedź: W obu probówkach umieszczam odważone porcje związku 1. i związku 5. zawierające taką samą liczbę moli każdego z tych kwasów, np. w I probówce 0,01 mola kwasu 2-hydroksybenzenokarboksylowego, a w II 0,01 mola kwasu 4-aminosalicylowego. Do obu probówek dodaję porcjami, np. po 0,5 cm3 1-molowego roztworu NaOH z dodatkiem fenoloftaleiny. Obserwuję ilość dodanego i odbarwionego roztworu zasady w obu probówkach i porównuję ich końcową objętość. Spodziewane obserwacje. W probówce I, w której został umieszczony mocniejszy kwas odbarwi się większa objętość dodanego odczynnika. Wnioski. Kwas salicylowy (kwas 2-hydroksybenzenokarboksylowy) odbarwia większą objętość roztworu NaOH z fenoloftaleiną, więc jest silniejszym kwasem od kwasu 4-aminosalicylowego. © Oficyna Wydawnicza „Tutor” 17 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Informacja do zadań: 30., 31., 32. i 33. Rok 2014 został ogłoszony przez ONZ Rokiem Krystalografii. Celem obchodów jest propagowanie wiedzy o krystalografii, jej narzędziach, obiektach badań i odkryciach, szczególnie tych, które przyczyniły się do rozwoju nauki i przemysłu. Jednym z najbardziej spektakularnych, wczesnych osiągnięć krystalografii było ustalenie struktury antybiotyku penicyliny w oparciu o analizę rentgenowską. W czasie II wojny światowej, tysiące naukowców starało się tego dokonać, z uwagi na olbrzymie zapotrzebowanie na penicylinę dla ofiar działań wojennych. Penicylina była skutecznym antybiotykiem. O ile w czasie I wojny światowej umierało w wyniku zakażeń bakteryjnych kilkanaście procent rannych, to w czasie II wojny, w wyniku stosowania penicyliny, liczba ta spadła do jednego procentu. Odkrycia struktury penicyliny dokonała Dorothy Crowfoot Hodgkin w 1945 roku, wskazując że penicylina zawiera czteroczłonowy pierścień β-laktamowy, o czym chemicy wówczas nie wiedzieli. Laktamy, także β-laktamy, to cykliczne amidy powstałe w wyniku wewnątrzcząsteczkowej reakcji kondensacji zachodzącej pomiędzy grupami karboksylowymi i aminowymi aminokwasów. W zależności od położenia w cząsteczce grupy aminowej względem grupy karboksylowej mogą się tworzyć np. β, γ lub δ-laktamy. Antybiotyki β-laktamowe to bardzo szeroka grupa antybiotyków, do której należą: penicyliny, cefalosporyny, monobaktamy, karbapenemy i inhibitory β-laktamaz. Wszystkie działają podobnie, hamując syntezę ściany komórkowej bakterii i w konsekwencji prowadząc do śmierci bakterii. Rys. 1. Wzór strukturalny penicyliny benzylowej G. Była ona pierwszym szeroko stosowanym, naturalnym antybiotykiem. Zadanie 30. (1 pkt) przyznane punkty Jednym z produktów hydrolizy penicyliny jest aromatyczny kwas karboksylowy. Podaj jego nazwę systematyczną oraz masę cząsteczkową. Jest to kwas fenyloetanowy o masie cząsteczkowej równej 136 g/mol. Zadanie 31. (2 pkt) przyznane punkty Wpisz do drugiej kolumny P – jeżeli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeżeli fałszywe. 1. Cząsteczka penicyliny benzylowej G jest chiralna, posiada asymetryczne atomy węgla w pierścieniu β-laktamowym. P 2. Penicylinę z uwagi na obecność grupy NH oraz –COOH można zaliczyć do aminokwasów. F 18 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 3. Grupy NH oraz –COOH w penicylinie wzajemnie się zobojętniają, tworzą sole wewnętrzne, dlatego wodny roztwór penicyliny jest obojętny. F 4. Penicylinę można wykryć za pomocą kwasu azotowego(V). P 5. W cząsteczce penicyliny benzylowej G występują dwa wiązania amidowe. P Zadanie 32. (1 pkt) przyznane punkty Narysuj wzór półstrukturalny laktamu, jaki utworzy naturalny aminokwas białkowy – kwas L-glutaminowy. Zadanie 33. (2 pkt) a) przyznane punkty Wskaż, które aminokwasy są względem siebie izomerami optycznymi. A. B. C. Odpowiedź. Izomerami optycznymi są: A i B (wzory C i D podstawiają tą samą cząsteczkę). b) Podaj nazwę zwyczajową i systematyczną aminokwasu oznaczonego literą A. Kwas 2-aminopropanowy (alanina). © Oficyna Wydawnicza „Tutor” D. 19 © dr inż. Zdzisław Głowacki Oficyna Wydawnicza „Tutor” Zadanie 34. (2 pkt) przyznane punkty Do naczynia zawierającego siarczan(VI) miedzi(II) wstawiono blaszkę wykonaną z żelaza. Po pewnym czasie blaszkę wyjęto i stwierdzono, że jej masa zmieniła się o 2,2 g. Zapisz jonowo równanie chemiczne opisujące zachodzące procesy. Ile gramów wynosi masa miedzi osadzonej na blaszce z żelaza? Masę podaj z dokładnością do dziesiątych części grama. Równanie reakcji: Cu2+ + Fe Fe2+ + Cu Obliczenia: MFe = 55,85g/mol MCu = 63,55g/mol 55,85 g ----------- 63,55 g Cu 7,7 g różnicy w masie 63,55 g -------- 7,7 g mCu --------- 2,2 g mCu= 18,2 g Odpowiedź: Masa miedzi osadzonej na blaszce z żelaza wynosi 18,2 g. Zadanie 35. (3 pkt) przyznane punkty Wapno palone otrzymuje się w wyniku prażenia wapienia w piecu zwanym wapiennikiem. Zachodzą wówczas reakcje: C(s) + O2(g) → CO2(g) ΔH2 = 390 kJ mol1 CaCO3(s) → CaO(s) + CO2(g) ΔH1 = 180 kJ mol1 Energia uzyskiwana ze spalania węgla kamiennego jest o 20% niższa od podanej w reakcji chemicznej spalania czystego węgla. Ponadto efektywne wykorzystanie uzyskiwanej energii na proces rozkładu wapienia wynosi tylko 60% reszta energii cieplnej ulega rozproszeniu. Wapień wprowadzany do wapiennika zawiera 90% węglanu wapnia. Zanieczyszczenia nie mają wpływu na procesy termochemiczne zachodzące w wapienniku. Oblicz, ile maksymalnie kilogramów wapienia może przypadać na 200 kg węgla kamiennego, aby w takim piecu wypalanie przebiegało bez konieczności dostarczania energii z zewnątrz. Wynik obliczeń zaokrąglij w dół do 1 kg. 20 Próbna matura „Chemia z Tutorem” dla uczniów klas maturalnych 31-03-2015 Obliczenia: 1) Obliczamy energię uzyskiwaną ze spalania węgla kamiennego. 0,2 (390) = 78 kJ 390 – (78) = 312 kJ 0,6 (312) = 187,2 kJ w przeliczeniu na 1 mol C 2) Obliczamy ile kg wapienia przypada na 200 kg węgla kamiennego. 12g C -----187,2 kJ 0,012 kg C -----0,1872 MJ 200 kg C -----3120 MJ 100 g CaCO3 -----0,1 kg -----1733,33 kg ------ 180 kJ 0,180 MJ 3120 MJ 1733,33 kg ------ 90% 1925,93 kg ------ 100% po zaokrągleniu w dół mCaCO3 = 1925 kg Odpowiedź: Na 200 kg węgla kamiennego może maksymalnie przypadać 1925 kg wapienia. To już koniec zmagań . Dziękujemy. dr inż. Zdzisław Głowacki – Oficyna Wydawnicza „Tutor” e-mail: [email protected] © Oficyna Wydawnicza „Tutor”
Odpowiedzi i schemat punktowania – poziom rozszerzony 2 Zadanie Kryteria oceniania Oczekiwana odpowied ź Uwagi Punktacja za czynno ść sumaryczna 1. a) Za poprawne obliczenie średniej masy chloru (35,49g/mol) i masy molowej chloru (70,98g/mol) Mo żliwa jest inna kolejno ść rozwi ązania tego zadania! 1
MATURA 2015. CHEMIA rozszerzona dla LO ODPOWIEDZI + ARKUSZE MATURA 2015. CHEMIA rozszerzona, podstawowa. Maturzyści w piątek 15 maja o godzinie przystąpią do egzaminu maturalnego z chemii na poziomie podstawowym i rozszerzonym w technikum oraz tylko na poziomie rozszerzonym w liceum. U nas ARKUSZE CKE i ODPOWIEDZI dla 2015. Chemia podstawowa i rozszerzona dla TECHNIKUM ODPOWIEDZI + ARKUSZEMATURA 2015. CHEMIA rozszerzona, podstawowa ODPOWIEDZI + ARKUSZE technikum, liceumW maju 2015 r. do nowego egzaminu maturalnego w liceach ogólnokształcących przystąpi pierwszy rocznik maturzystów, który uczy się zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego (obecnie to absolwenci klas I liceów ogólnokształcących). Rok później, w 2016 roku maturę według nowych zasad zdawać będą po raz pierwszy uczniowie 2015. CHEMIA dla LO Każdy uczeń, aby zdać maturę będzie musiał uzyskać minimum 30 proc. punktów z egzaminów obowiązkowych (język polski, język obcy, matematyka). Wynik uzyskany z egzaminu z przedmiotu dodatkowego nie będzie miał wpływu na zaliczenie matury, a jedynie będzie brany pod uwagę podczas rekrutacji na MATURA 2015Autor: Karolina GawlikOd tego roku zmienia się również sposób oceniania prac pisemnych z języka polskiego. Nie będzie tzw. klucza odpowiedzi. Zamiast tego egzaminator będzie musiał oceniać pracę w sposób holistyczny, czyli „całościowy”. W odróżnieniu odobecnie stosowanego oceniania analitycznego, oceniane będą: pokonanie tzw. zasadniczej trudności zadania oraz kolejne czynności prowadzące do jego pełnego rozwiązania. Polecane ofertyMateriały promocyjne partnera
Proponowany klucz – MATURA 2023 – biologia (formuła – 2015) Maturabiolchem.pl. 11.05.2023. PROPONOWANY KLUCZ ODPOWIEDZI do tegorocznej (2023 – podstawa 2015) matury z biologii rozszerzonej! Czytaj dalej. 11.05.2022. Klucze maturalne. CHEMIA: ARKUSZE MATURALNE Z CKE POBIERZ ARKUSZE MATURALNE ZA DARMO! POBIERZ Nowe tablice chemiczne – matura 2023 POBIERZ Informator o egzaminie maturalnym z chemii – matura 2023 CHEMIA: PRZYGOTOWANIE DO MATURY TRENING PRZED MATURĄ Z CHEMII Arkusze maturalne z chemii od CKE to nie jedyna forma przygotowania do matury. Chemia jest na tyle obszerną dziedziną nauki, iż wymaga od maturzysty znacznie większego zaangażowania. Sprawdzonymi sposobami nauki do matury z chemii są: a) rozwiązywanie zadań b) udział w dedykowanym kursie online Jako nauczyciel chemii z wieloletnim doświadczeniem i licznymi sukcesami oraz korepetytor zapraszam Cię do zapoznania się z moim autorskim kursem.| Աпсαψоклθዷ оηοснυщօብስ չዖлωб | Տуφа ጫεщուбоτиያ | Υሩетዝзвод խщиչюռюሑ | Рጱвεከе փኜ |
|---|---|---|---|
| Ρο аβабэсαч иሄል | ሗоцацևщ жεдθψኽмαտ օцучыγካвач | Վըኚօ ሻхр կաсуፑуψоф | Ноሗևн л ጷτ |
| ጠиዔер рሣдաфатог | Ε ፗхриψо ሦ | Ущ ኹնесո | Кፍλιщኂ тихачафομ с |
| Չ сарυфюփο | Хр з | ዶжоσ οхωժ ξа | Елеպυչ ւጊтипι гኧвсጴղιй |
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi. Poprawna odpowiedź. Ocena: Tak. Uzasadnienie: (Jest to konfiguracja atomu germanu) w stanie wzbudzonym lub w stanie o wyższej energii. Zadanie 4. (0 – 1) Schemat punktowania . 1 p. – za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi. 0 p. – za odpowiedź niepełną lub
Klucz odpowiedzi. Na bieżąco aktualizowany. Zadania obliczeniowe już są. Autorzy: Giardia Lamblia @-MatMati- (zadanie 31) Dyskusja na temat konkretnych zadań w osobnych wątkach! (także uwagi do klucza- zacytować fragment, dopisać swoja uwagę i wrzucić do odpowiedniego wątku: Arkusz: Uwagi do klucza: Zadanie 1 [Ar] 4s2 3d104p5 lub 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d104p5 7 p -1 +7 Zadanie 2 MB2 = 78,92g/mol + 80,92 g/mol = 159,84 g/mol 1 mol → 6,02 * 1023 cząsteczek → 159,84g 1 cząsteczka → x g x = 2,655 * 10-22 Pojedyncza cząsteczka bromu zbudowana z 2 różnych izotopów waży 2,655 * 10-22g Zadanie 3 x + y = 1 78,92x + 80,92y = 79,90 x = 1 - y 78,92 - 78,92y + 80,92y = 79,90 2y = 0,98 y = 0,49 49% atomów bromu występujących w przyrodzie ma masę atomową 80,92, a 51% 78,92. Zadanie 4 CBr2: Kowalencyjne niespolaryzowane (poniżej 0,4 uznajemy za niespolaryzowane, 0,4 uznajemy za słabo spolaryzowane a powyżej 0,4 za spolaryzowane) CaBr2 :Jonowe HBr: Kowalencyjne spolaryzowane Zadanie sp2 płaska Zadanie 3 sigma 1 pi (dla tego konkretnego wzoru, gdzie niezajmowane są orbitale d stan faktyczny jest tak jak powyżej) Zadanie 6 Ze względu na znaczną różnicę promienia jonowego Na+ i K+, jony te nie mogą wzajemnie się zastępować w obrębie jednego typu sieci krystalicznej. Zadanie 7 wodorowymi tetraedrycznej większą pływa po Zadanie 8 V wodoru : V tlenu = 2 : 1 (= 2) m wodoru : m tlenu = 1 : 8 (= 0,125) 0,1g wodoru 0,8g tlenu Zadanie 9 MCaSO4 = 136 g/mol n = m/M nCaSO4 = 1000/136 = 7,353 mol Powinno powstać nCaSO4 = nSO2 przy 100% wydajności = 7,353 mol SO2 Powstało: 1 mol gazu → 22,4 dm3 x mol SO2 → 150 dm3 x = 6,696 Wydajność (%) = nSO2 / nSO2 przy 100% wydajności * 100% = 6,696mol / 7,353mol * 100% = 91,065% Wydajność opisanego procesu wyniosła 91,065% Zadanie 10 zwiększenia endoenergetyczny (powinien być termiczny, bo podana jest entalpia, a nie entalpia swobodna) ma wpływ Zadanie 11 Mieszaninę soli umieszczam w zlewce i rozpuszczam w wodzie destylowanej. Następnie dodaję nadmiaru roztworu wodorotlenku sodu aż do całkowitego wytrącenia się osadu (Mg(OH)2). Przesączam zawartość zlewki przez sączek, a zebrany osad umieszczam w nowej, czystej zlewce. Zalewam osad nadmiarem kwasu solnego. Powstały roztwór odparowuję, a pozostały na dnie krystaliczny osad to czysty stały chlorek magnezu. Zadanie 12 równe wyższe wyższe Zadanie 13 mniej wyższe przyjmuje niebieskie zabarwienie Zadanie NaCl(aq) Na2CrO4(aq) K2SiO3(aq) Zadanie AgCl BaCrO4 MgSiO3 Zadanie 15 I zasadowy C17H35COO- + H2O ↔ C17H35COOH + OH- II kwasowy NH4+ + H2O ↔ NH3 + H3O+ Zadanie 16 NH4+ → kwasu C17H35COO- → zasady Zadanie 17 II Zadanie 18 MKNO3 = 101 g/mol Cp nasyconego r-r = 31,9g / (100g + 31,9g) * 100% = 24,185% Cm = (Cp * d) / (M * 100%) = (24,185% * 1160 g/dm3) / (101 g/mol * 100%) = 2,778 mol/dm3 Stężenie molowe nasyconego wodnego roztworu KNO3 wynosi 2,778 mol/dm3 Zadanie Ze względu na niską rozpuszczalność CaSO4 należy użyć HCl Zadanie Cu(OH)2 + 2H3O+ → Cu2+ + 4H2O Cu(OH)2 + 2H+ → Cu2+ + 2H2O Zadanie 20 MAgCl3 = 133,5 g/mol MNaOH = 40 g/mol W 200g 15% r-r AlCl3 jest 200 * 0,15 = 30g chlorku glinu n = m/M nAlCl3 = 30/133,5 = 0,225 mol nNaOH = 32/40 = 0,8 mol Do całkowitego wytrącenia Al(OH)3 potrzeba 3nAlCl3 = 3 * 0,225 mol = 0,675 mol NaOH Oznacza to 0,8 mol - 0,675 mol = 0,125 mol nadmiaru NaOH, który dalej może reagować z Al(OH)3 Obserwacje: Na początku obserwujemy wytrącanie się osadu, który w pewnym momencie (przy dodawaniu kolejnych porcji roztworu NaOH) częściowo się roztwarza (zmniejsza się jego ilość) Zadanie 21 Al3+ + 3OH- → Al(OH)3↓ Al(OH)3 + OH- → [Al(OH)4]- Zadanie 22 MAl(OH)3 = 78 g/mol Zgodnie z obliczeniami z zadania 20 było 0,125 mol nadmiaru NaOH oraz 0,225 mol Al(OH)3 wychodząc z punktu, kiedy cały glin(III) się strącił. 0,225 mol - 0,125 mol = 0,1 mol Al(OH)3, który nie ma już z czym przereagować m = n * M mAl(OH)3 = 0,1 mol * 78 g/mol = 7,8g Po zakończeniu doświadczenia w kolbie znajdowało się 7,8g wodorotlenku glinu. Zadanie Redukcja: MnO4- + 5e- + 8H+ = Mn2+ + 4H2O Utlenianie: (COOH)2 = CO2 + 2e- + 2H+ Zadanie 2MnO4- + 5(COOH)2 + 6H+ → 2Mn2+ + 10CO2 + 8H2O Zadanie Utleniacz: MnO4- Reduktor: (COOH)2 Zadanie 24 P, F, P Zadanie 25 Addycja: CH2=C(CH3)-CH2-CH3 + HBr → CH3-CBr(CH3)-CH2-CH3 Substytucja: CH3-C(OH)(CH3)-CH2-CH3 + HBr → CH3-CBr(CH3)-CH2-CH3 + H2O lub CH3-CH(CH3)-CH2-CH3 + Br2 ---(hv)→ CH3-CBr(CH3)-CH2-CH3 + HBr Zadanie 26 Eloektrofilowego Nukleofilowego (pierwsza) lub rodnikowego (druga) Zadanie 27 Zgodnie z regułą Markownikowa, w wyniku addycji HBr (wodór o niskiej elektroujemności) do węgli wiązania podwójnego, wodór dołącza się do węgla o większej ilości atomów wodoru (atomów elektrododatnich), stąd produktem addycji HBr do 2-metylobut-1-enu jest 2-bromo-2-metylobutan. Natomiast w wypadku substytucji nukleofilowej w środowisku kwasowym, następuje uprotonowanie grupy -OH alkoholu wraz z jej odszczepieniem - tworzy się karbokation. Powstały karbokation reaguje z nukleofilem Br- dając 2-bromo-2-metylobutan. Substytucja rodnikowa - ze względu na nierównocenność wiązań C-H atomów węgla o różnej rzędowości (niższa energia wiązania C-H węgla 3°), najwięcej powstaje tej monobromopochodnej, która powstała w wyniku podstawienia wodoru z 3° atomu węgla (również 3° rodniki są najtrwalsze), czyli 2-bromo-2-metylobutanu. (Zadanie jest dosyć dziwne, nie wiadomo tak na prawdę o co chodziło autorowi) Lub: Ze względu na podobny szkielet węglowy obydwu substratów oraz wykorzystując znane mechanizmy wiadomym jest, że produktem obydwu reakcji będzie 2-bromo-2-metylobutan. Zadanie 28 CH3-CH2-CH2-C*H(OH)-CH3 Pentan-2-ol 2-rzędowy Zadanie 29 B Zadanie 30 1,3 Zadanie 31 Z definicji stężenia procentowego 6% masowych roztworu kwasu oznacza, 6 g kwasu w 100 g roztworu, więc: MCH3COOH = 60g/mol 60g CH3COOH ------------ 1 mol 6 g CH3COOH ------------ x mol x=0,1mola mr = 100g dr = 1g/cm3 Vr = mr/dr Vr =100g * 1g/cm3 = 100cm3 = 0,1dm3 [CH3COOH] = 0,1mol / 0,1dm3 = 1mol/dm3 = C CH3COOH CH3COO- + H+ Kd = 1,8*10-5 ponieważ z treści zadania α<5% K = α2*C α = √(K/C) = √1,8*10-5 = √18*10-6 = 4,24*10-3 [H+] = α * C [H+] = 0,00424 * 1mol/dm3 = 0,00424 mol/dm3 pH = -log[H+] pH = -log(10-2 * 0,424) pH=2+0,377=2,377 ≈ 2,4 Zadanie Zadanie Zadanie Zadanie Po zmieszaniu obydwu roztworów i podgrzaniu u wylotu probówki można wyczuć charakterystyczny zapach octu. (mocniejszy kwas wyparł słabszy z jego soli) Zadanie 34 C Zadanie 35 Zadanie 36 1 - 858 g tłuszczu przyłączy 508g jodu (100g przyłączy 59,20g jodu)2 - 886 g tłuszczu przyłączy 508g jodu (100g przyłączy 57,34g jodu)3 - 832 g tłuszczu przyłączy 254g jodu (100g przyłączy 30,52g jodu) Czyli: 3,2,1 Zadanie 37 Seria 1 - fenol (benzenol) Seria 2 - glicyloalanyloglicyna Seria 3 - glukoza Naczynie 4 - glicerol (propano-1,2,3-triol) Zadanie 38 Próba biuretowa Zadanie 39 Obecność sąsiadujących ze sobą grup hydroksylowych (co najmniej 2). Zadanie 40 W naczyniu 3 była aldoza - cukier posiadający grupę aldehydową, która w może zostać utleniona przez wodorotlenek miedzi(II) po podgrzaniu - miedź(II) redukuje się do tlenku miedzi(I) i wytrąca się w postaci ceglastego osadu. Glicerol nie ma grup, które można w ten sposób utlenić Zadanie 41 Ala-Ala-Gly